ปลงอายุสังขาร

             เมื่อพระพุทธเจ้าตรัสห้ามมารและทรงปลงอายุสังขาร ณ ปาวาลเจดีย์
โดยตรัสกับพญามาร พลันได้เกิดอัศจรรย์แผ่นดินไหว ทั้งกลองทิพย์ก็บันลือลั่น
ในอากาศ

          พระอานนท์บังเกิดความพิศวงในบุพนิมิต จึงออกจากร่มไม้ไปเฝ้าพระพุทธองค์
เพื่อทูลถามถึงเหตุที่ทำให้เกิดอัศจรรย์ พระพุทธองค์ตรัสแก่พระอานนท์ว่า
“บัดนี้ตถาคตได้ปลงอายุสังขาร ต่อแต่นี้ไปอีก ๓ เดือนตถาคตจะปรินิพพาน
ด้วยเหตุนี้จึงเกิดอัศจรรย์แผ่นดินไหว”

          พระอานนท์พุทธอุปัฏฐากจึงทูลอาราธนาให้ดำรงพระชนมชีพอยู่ตลอดกัปหนึ่ง
เพื่ออนุเคราะห์เกื้อกูลแก่สัตว์โลก พระพุทธองค์ตรัสห้ามว่า
“ในเมื่อเชื่อว่า พระองค์จะสามารถดำรงพระชนมชีพอยู่ได้ถึงหนึ่งกัป ไฉนจึง
ไม่ทูลอาราธนาทั้งที่ได้แสดงโอฬาริกนิมิตถึง ๑๖ ครั้ง ( คือที่เมืองราชคฤห์
๑๐ ครั้ง เมืองไพศาลี ๖ ครั้ง ) พญามารได้ทูลอาราธนาให้ตถาคต
ดับขันธปรินิพพานแล้ว บัดนี้ตถาคต ได้สละแล้ว คายแล้ว ปล่อยแล้ว
วางแล้วจะนำสิ่งนั้นกลับมาอีกด้วยเหตุใด”

ที่มาจากพระไตรปิฎก อรรถกถาและคัมภีร์ที่เกี่ยวข้อง

บทภาพยนตร์

พระอานนท์
           พระพุทธองค์ … อยู่ดีๆ ทำไมถึงเกิดเหตุอัศจรรย์แผ่นดินไหวขึ้นมาได้เล่า
พระพุทธเจ้าค่ะ

พระพุทธเจ้า
           อานนท์ … เหตุให้เกิดแผ่นดินไหวนั้นมี ๘ ประการ คือ
๑. ลมกำเริบ
๒. ผู้มีฤทธิ์บันดาล
๓. พระโพธิสัตว์จุติจากดุสิตเทวโลกลงสู่   พระครรภ์
๔. พระโพธิสัตว์ประสูติ
๕. พระพุทธเจ้าตรัสรู้
๖. พระพุทธเจ้าแสดงพระธรรมจักรกัปวัตนสูตร
๗. พระพุทธเจ้าปลงอายุสังขาร
๘. พระพุทธเจ้าปรินิพพาน

           บัดนี้เราได้ปลงอายุสังขารแล้ว ต่อแต่นี้ไปอีก ๓ เดือน เราจักปรินิพพาน
ด้วยเหตุนี้จึงเกิดแผ่นดินไหวขึ้น

พระอานนท์
           โอ … ขอพระพุทธองค์จงทรงพระชนม์อยู่ต่อไปอีกจนสิ้นกัปหนึ่ง …
เพื่อจะได้โปรดเทพยดาและอนุเคราะห์สัตว์โลกด้วยเถิด

พระอานนท์
           ขอพระพุทธองค์จงทรงพระชนม์อยู่ต่อไปอีกจนสิ้นกัปหนึ่งเถิด..ขอพระพุทธองค์
จงทรงพระชนม์อยู่ต่อไปอีกจนสิ้นกัปหนึ่งเถิด

พระพุทธเจ้า
          อานนท์ … เหตุใดจึงมาวิงวอนเราถึง ๓ ครั้งล่ะ

พระอานนท์
           พระพุทธองค์ได้ตรัสว่า ผู้ใดเจริญอิทธิบาท ถ้าปรารถนาจะมีชีวิตยืนยาวตลอด
๑ กัป หรือ มากกว่านั้น ก็ย่อมกระทำได้ ข้าพระพุทธองค์จึงกราบทูลวิงวอนถึง ๓ ครั้ง

พระพุทธเจ้า
           อานนท์...เวลาที่ผ่านมา เราแสดงนิมิตโอภาสถึง ๑๖ ครั้ง คือ
ที่กรุงราชคฤห์ ๑๐ ครั้ง ที่เมือง ไพศาลี ๖ ครั้ง ในครั้งที่ ๑๖ เราได้แสดงก่อนปลง
อายุสังขารที่บริเวณปาวาลเจดีย์ เมื่อครู่นี้ ถ้าเธอกล่าวขอในที่ใดที่หนึ่ง เราก็จะห้าม
เพียง ๒ ครั้ง และในครั้งที่ ๓ เราจะรับตามคำขอ...แต่บัดนี้เราได้รับคำพญามาร...
ปลงอายุสังขารแล้ว สิ่งใดที่ตถาคตได้สละแล้ว  คลายแล้ว  ละแล้ว  ปล่อยวางแล้ว...
แล้วจะให้นำกลับคืนมาย่อมไม่สมควรอย่างยิ่ง

พระพุทธเจ้า
        อานนท์ … สังขารทั้งหลายมีความไม่เที่ยงเป็นธรรมดา มีเกิดขึ้นก็ต้องมีดับไป
ในที่สุด ปรินิพพานเป็นที่สุดแห่งสุข จะหาสิ่งอื่นใดมาเสมอเหมือนมิได้