สังเวชนียสถาน ๔

        พระบรมศาสดาได้ตรัสถึงสังเวชนียสถาน ๔ ตำบล อันเป็นที่ควรแก่ความสังเวช
คือ
          ๑.สถานที่ประสูติ คือ สถานที่ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าประสูติจากพระครรภ์
คืออุทยานลุมพินี

         ๒.สถานที่ตรัสรู้ คือ สถานที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้อนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ คือ
ควงไม้โพธิ์ ณ ตำบลพุทธคยา แค้วนมคธ

         ๓.สถานที่แสดงปฐมเทศนา คือ สถานที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าแสดงธัมมจัก
กัปปวัตนสูตร คือ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน แขวงเมืองพาราณสี แคว้นกาสี ในปัจจุบันเรียกว่า สารนาถ

        ๔.สถานที่ปรินิพพาน คือ สถานที่ซึ่งพระสัมพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพาน
คือที่สาลวโนทยาน เมืองกุสินารา แคว้นมัลละ

        เมื่อพระอานนท์ทูลถามถึงวิธีปฏิบัติต่อพระพุทธสรีระ “พระพุทธองค์ตรัสว่า
ให้ปฏิบัติตามแบบพระบรมศพพระเจ้าจักรพรรดิราช คือ ให้พันด้วยผ้าขาว
ซับด้วยสำลีแล้วห่อด้วยผ้าขาว ๕๐๐ คู่ แล้วบรรจุในหีบทองอันเต็มไปด้วย
น้ำมันหอม    เชิญขึ้นบนเชิงตะกอนอันทำด้วยไม้จันทน์หอม เพื่อถวาย
พระเพลิง แล้วอัญเชิญพระอัฐิธาตุไปทำพระสถูปบรรจุไว้ ณ ที่ประชุม
แห่งถนนใหญ่ ๔ ทิศ เพื่อเป็นที่สักการะแก่เหล่ามหาชนตราบสิ้นกาลนาน”

       ต่อจากนั้นได้ตรัสพยากรณ์พระอานนท์ว่า
“หลังจากพระองค์เสด็จดับขันธปรินิพพาน ขอให้อุตส่าห์บำเพ็ญเพียร
ในไม่ช้าจะได้ถึงความสิ้นอาสวะ คือสำเร็จเป็นพระอรหันต์ก่อนวันพระสงฆ์
ทำปฐมสังคายนา ทั้งยังได้ตรัสสรรเสริญพระอานนท์เถระว่า เป็นเอตทัคคะ
คือเป็นเลิศในการบำเพ็ญพุทธอุปัฏฐาก”

          พระอานนท์จึงได้รับยกย่องในด้านเป็นผู้มีสติ มีคติ มีธิติ เป็นพหูสูตร คือ
ความทรงจำพุทธวจนะ (พระธรรมคำสั่งสอน) และเป็นพุทธอุปัฏฐาก

ที่มาจากพระไตรปิฎก อรรถกถาและคัมภีร์ที่เกี่ยวข้อง

บทภาพยนตร์

พระพุทธเจ้า
           อานนท์ … สถานที่อันเป็นเขตให้ระลึกถึงเรามีอยู่ ๔ แห่ง 
๑. อุทยานลุมพินี สถานที่ที่เราประสูติจากพระครรภ์
๒. พุทธคยาในแคว้นมคธสถานที่ที่เราตรัสรู้
๓. ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน สถานที่ที่เราแสดง   ปฐมเทศนา และสุดท้ายก็คือที่ที่เราปรินิพพาน      ในสาลวโนทยาน เมืองกุสินารานี้เอง

พระพุทธเจ้า
           ผู้ใดเที่ยวจาริกไปยังสถานที่ทั้ง  ๔ นี้พึงเกิดความสลดใจ เกิดความศรัทธา
เลื่อมใส และเดินตามรอยบาทแห่งเรา

พระอานนท์
           พระพุทธองค์ … ในพรหมจรรย์นี้มีสตรีเป็นอันมาก เข้ามาเกี่ยวข้อง
อยู่ในฐานะต่างๆ เป็นมารดา เป็นพี่น้อง เป็นเครือญาติ และเป็นผู้เลื่อมใส
ในพระรัตนตรัย ภิกษุจะพึงปฏิบัติต่อสตรีอย่างไร

พระพุทธเจ้า
           อานนท์ … การที่ภิกษุจะไม่ดูไม่แลสตรีเพศเสียเลย  นั่นแหละเป็นการดี

พระอานนท์
          ถ้าจำเป็นต้องดูต้องเห็นแล้วจะปฏิบัติอย่างไร

พระพุทธเจ้า
          อานนท์ … ถ้าจำเป็นต้องดูต้องเห็น ก็อย่าพูดด้วย อย่าสนทนาด้วย นั่นแหละเป็นการดี

พระอานนท์
           ถ้าจำเป็นต้องสนทนาด้วย จะปฏิบัติอย่างไร

พระพุทธเจ้า
           ถ้าจำเป็นต้องสนทนาด้วยก็จงมีสติ ควบคุมสติ สำรวมอินทรีย์ กล่าววาจา 
ให้เรียบร้อย อย่าให้ความกำหนัดยินดีหรือความหลงใหลครอบงำ จิตได้ …
สิ่งงดงามวิจิตรในโลกนี้มิใช่กาม แต่ความกำหนัดที่เกิดขึ้นเพราะการดำริต่างหากเล่า
เป็นกามของคน เมื่อละความพอใจได้แล้ว สิ่งงดงามวิจิตรก็มีอยู่อย่างนั้น
แต่ทำให้เป็นพิษอะไรไม่ได้อีกต่อไป

พระอานนท์
           เมื่อพระองค์ปรินิพพานแล้ว ควรปฏิบัติกับ พระบรมศพของพระพุทธองค์
อย่างไรดี

พระพุทธเจ้า
           จงปฏิบัติเช่นเดียวกับพระศพของพระเจ้าจักรพรรดิ คือ
พันด้วยผ้าขาวซับด้วยสำลี ๕๐๐ ชั้น แล้วนำร่างของเราใส่ในหีบที่มี  น้ำมันหอม
ตั้งบนเชิงตะกอนที่ทำจากไม้จันทน์หอม เมื่อจุดเพลิงมอดไหม้แล้ว จงนำเถ้ากระดูก
บรรจุในสถูปตั้งไว้ที่ทาง ๔ แพร่ง เพื่อให้เหล่ามหาชนเดินทางมาสักการะ
โดยสะดวกตลอดกาลนาน